Trong bối cảnh cuộc cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc ngày càng gia tăng, quản trị toàn cầu về trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở thành một mặt trận mới. Cả hai quốc gia đều nhận thức được rằng AI không chỉ đóng vai trò then chốt trong sự phát triển kinh tế mà còn là yếu tố quan trọng đối với an ninh quốc gia.
Trung Quốc đã đề xuất thành lập Tổ chức Hợp tác AI thế giới tại Hội nghị AI thế giới 2025 diễn ra gần đây tại Thượng Hải. Mục đích của tổ chức này là thúc đẩy việc sử dụng AI một cách an toàn và toàn diện, đồng thời thu hẹp khoảng cách số và khoảng cách trí tuệ giữa các quốc gia. Trung Quốc hy vọng tổ chức này sẽ trở thành nền tảng để các quốc gia tăng cường hợp tác về đổi mới sáng tạo, khai thác tối đa tiềm năng của AI và đạt được sự phát triển, thịnh vượng chung.
Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường đã phát biểu tại hội nghị, cảnh báo về tình trạng ‘độc quyền’ AI và kêu gọi các nước hợp tác trong việc quản trị công nghệ này. Ông nhấn mạnh rằng, thay vì chỉ tập trung vào lợi ích riêng, các quốc gia nên cùng nhau thúc đẩy sự phát triển của AI vì lợi ích chung. Trước đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố Washington sẽ ‘làm mọi điều cần thiết’ để dẫn đầu trong lĩnh vực AI, bao gồm việc đối phó với ảnh hưởng của Trung Quốc trong các cơ quan quản trị quốc tế.
Hiện tại, chưa có quy định toàn cầu mang tính ràng buộc đối với việc phát triển AI. Trung Quốc đang kêu gọi xây dựng thêm hạ tầng số sử dụng năng lượng sạch và thống nhất các tiêu chuẩn về năng lực điện toán. Nước này cũng ủng hộ vai trò của doanh nghiệp trong việc xây dựng các tiêu chuẩn kỹ thuật về an ninh, công nghiệp và đạo đức.
Một ví dụ điển hình cho nỗ lực của Trung Quốc là sự ra đời của DeepSeek hồi đầu năm 2025. Công ty khởi nghiệp của Trung Quốc này đã tung ra các mô hình AI có năng lực gần tương đương với đối thủ OpenAI của Mỹ và cho phép mọi người tải về và tùy chỉnh miễn phí. Điều này cho thấy cách tiếp cận cởi mở của Trung Quốc trong việc phát triển và chia sẻ công nghệ AI.
Ở phía bên kia, chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa công bố kế hoạch hành động về trí tuệ nhân tạo, bao gồm một loạt sáng kiến và khuyến nghị chính sách nhằm củng cố vị thế dẫn đầu toàn cầu trong lĩnh vực này. Kế hoạch này tập trung vào việc cắt giảm các quy định về AI để thúc đẩy đổi mới, xây dựng cơ sở hạ tầng AI tại Mỹ và biến phần cứng lẫn phần mềm của nước này thành ‘nền tảng tiêu chuẩn’ cho các đổi mới về AI trên thế giới.
Tuy nhiên, các nhà lập pháp và lãnh đạo công nghệ tại Mỹ hiện còn chia rẽ về việc làm sao cân bằng giữa yếu tố an toàn và tốc độ phát triển trong lĩnh vực AI. Sự tranh cãi này cho thấy thách thức trong việc quản trị AI và đảm bảo sự phát triển của công nghệ này một cách an toàn và có trách nhiệm.
Trong bối cảnh cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc, việc quản trị AI một cách toàn diện và có trách nhiệm sẽ đòi hỏi sự hợp tác của cả hai quốc gia cũng như các quốc gia khác trên thế giới. Tổ chức Hợp tác AI thế giới mà Trung Quốc đề xuất có thể là một bước đi quan trọng trong việc thiết lập một khung khổ hợp tác toàn cầu về AI.
Để đạt được mục tiêu này, các quốc gia cần tăng cường đối thoại và hợp tác, chia sẻ kinh nghiệm và công nghệ, cũng như thiết lập các tiêu chuẩn chung về phát triển và sử dụng AI. Bằng cách cùng nhau hợp tác, chúng ta có thể đảm bảo rằng AI được phát triển và sử dụng một cách an toàn, có trách nhiệm và vì lợi ích chung của toàn nhân loại.
Mỹ và Trung Quốc có thể cùng nhau đưa ra các quy định và tiêu chuẩn toàn cầu về AI thông qua các tổ chức quốc tế như Liên Hợp Quốc hoặc các tổ chức chuyên ngành về công nghệ. Việc hợp tác quốc tế sẽ giúp giảm thiểu rủi ro và tăng cường sự tin tưởng giữa các quốc gia.
Ví dụ, việc thiết lập các tiêu chuẩn về an toàn và bảo mật cho các hệ thống AI có thể giúp ngăn chặn việc sử dụng AI vào các mục đích độc hại. Đồng thời, việc chia sẻ kinh nghiệm và công nghệ cũng có thể giúp các quốc gia phát triển năng lực AI của mình một cách bền vững.
