Hội đồng nghĩa vụ quân sự cấp xã là một cơ quan quan trọng trong việc tổ chức và thực hiện nghĩa vụ quân sự tại địa phương. Đây là một tổ chức được thành lập để đảm bảo việc thực hiện nghĩa vụ quân sự của công dân tại cấp xã, đồng thời giúp Ủy ban nhân dân cấp xã trong việc quản lý và điều hành công việc liên quan đến nghĩa vụ quân sự.
Hội đồng này bao gồm các thành viên chủ chốt như Chủ tịch Hội đồng là Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã, Phó Chủ tịch thường trực là Chỉ huy trưởng cơ quan quân sự cấp xã, và Phó Chủ tịch khác là Trưởng Công an cấp xã. Các ủy viên bao gồm người đứng đầu Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị – xã hội trực thuộc, một số cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân và các thành viên khác được Chủ tịch Ủy ban nhân dân cùng cấp quyết định.
Hội đồng nghĩa vụ quân sự cấp xã có nhiều nhiệm vụ quan trọng như giúp Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật về nghĩa vụ quân sự; tổ chức cho công dân đăng ký nghĩa vụ quân sự, sơ tuyển nghĩa vụ quân sự và khám sức khỏe. Bên cạnh đó, Hội đồng còn phải báo cáo danh sách công dân được gọi nhập ngũ, tạm hoãn gọi nhập ngũ, miễn gọi nhập ngũ và thực hiện nghĩa vụ tham gia Công an nhân dân.
Ngoài ra, Hội đồng nghĩa vụ quân sự cấp xã còn có nhiệm vụ tổ chức cho công dân thực hiện các quyết định liên quan đến nghĩa vụ quân sự như sơ tuyển, khám sức khỏe, nhập ngũ và thực hiện nghĩa vụ tham gia Công an nhân dân. Việc kiểm tra, hướng dẫn cơ quan, tổ chức liên quan trong việc thực hiện chính sách hậu phương quân đội và quản lý công dân trong diện thực hiện nghĩa vụ quân sự cũng thuộc trách nhiệm của Hội đồng.
Không chỉ vậy, Hội đồng còn giúp Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã xem xét, giải quyết khiếu nại, tố cáo trong việc thực hiện pháp luật về nghĩa vụ quân sự, góp phần đảm bảo công bằng và minh bạch trong quá trình thực hiện nghĩa vụ quân sự tại địa phương. Đây là một phần quan trọng trong việc xây dựng và củng cố hệ thống quốc phòng toàn dân và bảo vệ Tổ quốc.
Các hoạt động của Hội đồng nghĩa vụ quân sự cấp xã thường bao gồm các công việc như: Tổ chức đăng ký nghĩa vụ quân sự cho công dân nam giới từ 16 đến 45 tuổi; tiến hành sơ tuyển và khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự; gửi danh sách công dân đủ điều kiện nhập ngũ lên cấp trên; thực hiện việc nhập ngũ và quản lý công dân trong diện thực hiện nghĩa vụ quân sự; phối hợp với các cơ quan chuyên môn để thực hiện chính sách hậu phương quân đội; giải quyết các vụ việc liên quan đến nghĩa vụ quân sự theo thẩm quyền.
Để thực hiện tốt các nhiệm vụ trên, Hội đồng nghĩa vụ quân sự cấp xã cần phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, tổ chức liên quan tại địa phương như: Ủy ban Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị – xã hội, cơ quan quân sự, công an, và các phòng, ban chuyên môn của Ủy ban nhân dân cấp xã. Việc phối hợp này giúp đảm bảo rằng công việc liên quan đến nghĩa vụ quân sự được thực hiện một cách thống nhất và hiệu quả.
