Việc sửa đổi Luật Đất đai, một đạo luật có ảnh hưởng sâu rộng đến hàng triệu người dân và hàng trăm tỷ USD đầu tư, đòi hỏi một mục tiêu tối thượng rõ ràng và cụ thể. Trung ương Đảng đã chỉ rõ rằng đất đai là tài nguyên đặc biệt của quốc gia, cần được quản lý minh bạch để đảm bảo lợi ích chung của toàn dân. Đất đai không nên được xem là ‘sân chơi’ của đầu cơ hay công cụ tận thu ngân sách.
Một trong những điểm yếu của Luật Đất đai 2013 là cơ chế khung giá đất. Điều này đã dẫn đến giá đất do Nhà nước quy định thường chỉ bằng 20-30% giá thị trường. Kết quả là hơn 80% đơn thư khiếu nại đất đai liên quan đến vấn đề này. Do đó, Luật mới cần có hướng giải quyết để bảng giá đất do địa phương xây dựng sát với giá thị trường, nhưng cần tránh việc lấy giá sốt đất làm cơ sở. Việc này không chỉ giúp giảm thiểu khiếu nại mà còn đảm bảo công bằng trong chính sách đất đai.
Chính sách tài chính đất đai cũng cần được xem xét lại. Việc truy thu bổ sung 5,4%/năm đối với tiền sử dụng đất chưa nộp đang khiến nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn. Với hơn 2.887 dự án vướng mắc liên quan đất đai, tổng vốn hơn 235 tỷ USD, việc áp mức truy thu như trên có thể dẫn đến những hệ lụy lớn về kinh tế và xã hội. Ngân sách có thể bội thu từ đất đai, nhưng nếu đất đai chỉ phục vụ mục đích này, thì lợi ích kinh tế đó là ngắn hạn và thiếu bền vững.
Giá đất cần được tiếp cận từ góc độ công lý, đảm bảo không để Nhà nước thất thu thuế, không làm doanh nghiệp mất khả năng sinh lời, và không để người dân mất cơ hội có nhà ở. Thay vì thu truy thu, nên đánh thuế lũy tiến vào sở hữu đất đai. Các doanh nghiệp và chuyên gia đề nghị bỏ quy định truy thu 5,4% trong lần sửa đổi sắp tới của Nghị định 103. Điều này có thể giải phóng hàng trăm dự án và khơi thông hàng tỷ USD vốn đầu tư đang bị mắc kẹt.
Sửa Luật Đất đai không thể chỉ là bản vá. Đây là lúc cần tái thiết toàn diện hệ thống quản trị đất đai, với triết lý cốt lõi là đất đai phục vụ phát triển công bằng, bền vững và vì lợi ích chung của toàn dân. Việc này đòi hỏi sự tham gia của nhiều bên liên quan, bao gồm cả cơ quan nhà nước, doanh nghiệp, và người dân, để đảm bảo rằng chính sách đất đai được thực hiện một cách minh bạch, công bằng và hiệu quả.
