Cây thốt nốt, một biểu tượng văn hóa và bản sắc vùng đất Vĩnh Long, đã tồn tại từ lâu đời trong cuộc sống của người dân ở tỉnh Vĩnh Long, đặc biệt là tại xã Lưu Nghiệp Anh. Những hàng thốt nốt vươn cao giữa cánh đồng lúa mênh mông, len lỏi theo các con đường làng uốn lượn, tạo nên một bức tranh thiên nhiên bình dị mà lại lay động lòng người. Loại cây này không chỉ mang đậm nét đặc trưng của tỉnh Vĩnh Long nói riêng, miền Tây nói chung mà còn có rất nhiều công dụng trong cuộc sống hàng ngày của người dân địa phương.
Ông Huỳnh Văn Nghị, Chủ tịch UBND xã Lưu Nghiệp Anh, cho biết rằng số lượng cây thốt nốt ở địa phương tuy không nhiều, chỉ khoảng 50-60 cây mọc phân tán, nhưng bao đời nay, nghề nấu đường thốt nốt đã trở thành một phần quen thuộc trong cuộc sống của người dân. Người dân ở đây không chỉ sử dụng đường thốt nốt trong cuộc sống hàng ngày mà còn bán nó như một sản phẩm đặc trưng của vùng miền. Cây thốt nốt cung cấp lá để lợp mái nhà, thân dùng làm cột, kèo, trong khi quả thốt nốt có cơm ngọt thanh, giòn dẻo. Đặc biệt, nước thanh mát, ngọt lịm lấy từ nhụy hoa thốt nốt có thể làm nước uống giải khát. Và quan trọng hơn, chế biến thành đường thốt nốt, một sản phẩm ngon nức tiếng.
Anh Thạch Minh Hiếu, thế hệ thứ 3 trong gia đình theo nghề nấu đường thốt nốt ở xã Lưu Nghiệp Anh, chia sẻ rằng từ hồi nhỏ anh đã quen với mùi khói, mùi mật thốt nốt rồi. Nghề này không giúp giàu có, nhưng là cái gốc của gia đình mình. Hương vị thơm ngon mang đậm những nét đặc trưng của vùng miền, những sản phẩm từ cây thốt nốt được nhiều người biết đến và được ưa chuộng. Vị ngọt tự nhiên của đường thốt nốt còn được dùng làm gia vị cho bữa ăn hằng ngày, dùng làm nước chấm, kho cá, làm đa dạng và phong phú cho ẩm thực.
Tuy nhiên, anh Thạch Sô Thông, người gắn bó hơn 10 năm với nghề nấu đường thốt nốt ở xã Lưu Nghiệp Anh, bày tỏ sự trăn trở. Nghề này cực lắm, đến mùa là ngày nào cũng phải trèo cây từ sáng sớm, rồi về nhóm lửa nấu mật đến tối. Giá cả thì bấp bênh, đầu ra cũng không ổn định. Điều này đòi hỏi sự chung tay của các cấp chính quyền và người dân trong việc bảo tồn và phát huy nghề truyền thống này.
Cây thốt nốt không chỉ tạo nên vị ngọt đặc trưng của loài cây ở miền Tây, mà còn góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa của người Khmer Nam bộ. Giữa nhịp sống hiện đại, những hàng thốt nốt vẫn lặng lẽ vươn mình trên những cánh đồng, trở thành biểu tượng văn hóa, bản sắc vùng đất Vĩnh Long. Cây thốt nốt không chỉ là câu chuyện của một loại cây, một nghề truyền thống, mà là giá trị di sản cần được bảo tồn, phát huy và kết nối với du lịch cộng đồng – hướng đến một tương lai phát triển bền vững cho vùng đất Vĩnh Long.
