Bắc Cực, vùng đất băng giá từng được xem là xa xôi và khắc nghiệt nhất trên địa cầu, giờ đây đã trở thành một điểm đến du lịch hấp dẫn. Sự gia tăng nhu cầu khám phá ‘nơi tận cùng của Trái đất’ trong những năm gần đây, đặc biệt sau đại dịch COVID-19, đã khiến cho Bắc Cực trở thành một trong những điểm đến hot nhất trong ngành du lịch. Sự chuyển mình này đã mở ra những cơ hội mới cho các cộng đồng bản địa và các hãng lữ hành, nhưng đồng thời cũng đặt ra những thách thức môi trường cấp bách.
Theo Hiệp hội Du thuyền Bắc Cực (AECO), lượng khách du lịch đến khu vực này đã tăng gấp ba lần chỉ trong vòng một thập kỷ. Mùa hè năm 2024, hơn 30.000 du khách đã đặt chân tới quần đảo Svalbard của Na Uy – một trong những cửa ngõ quan trọng dẫn vào Bắc Cực. Không chỉ là những chuyến đi bình thường, nhiều tour du thuyền hạng sang đã kín chỗ từ nhiều tháng trước, với mức giá lên tới 30.000 USD/người cho hành trình 10 ngày.
Sự phát triển của du lịch Bắc Cực cũng mang lại lợi ích kinh tế cho các cộng đồng bản địa. Ở Greenland, các thị trấn như Ilulissat và Sisimiut đã trở thành điểm dừng chân phổ biến cho du khách. Những ngôi làng bản địa Inuit giờ đây đón hàng nghìn lượt khách mỗi năm, mang theo nguồn thu lớn từ dịch vụ homestay, ẩm thực địa phương và các sản phẩm thủ công mỹ nghệ độc đáo.
Tuy nhiên, chính hiện tượng biến đổi khí hậu – vốn là mối lo toàn cầu – lại đang góp phần thúc đẩy sự bùng nổ du lịch Bắc Cực. Nhiệt độ trung bình tại Bắc Cực đã tăng gấp đôi mức trung bình toàn cầu trong 50 năm qua, khiến lớp băng tan sớm và tan nhiều hơn vào mùa hè. Điều này đồng nghĩa với việc các tuyến đường hàng hải vốn bị băng bao phủ giờ đây có thể được khai thác cho du lịch trong thời gian dài hơn mỗi năm.
Mặc dù du lịch Bắc Cực mang lại nhiều lợi ích kinh tế, nhưng nó cũng đặt ra những thách thức môi trường nghiêm trọng. Các loài động vật đặc trưng của vùng cực như gấu trắng, cáo tuyết và hải cẩu đang mất dần môi trường sống do băng tan. Tiếng ồn và khí thải từ các du thuyền khổng lồ làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ sinh thái biển, gây xáo trộn hành vi sinh sản và kiếm ăn của các loài vật.
Trước những lo ngại về môi trường, một số hãng du lịch đã chủ động thực hiện các biện pháp giảm thiểu tác động tiêu cực. Tuy nhiên, không phải công ty nào cũng tuân thủ nghiêm ngặt các quy định và nguyên tắc bảo tồn. Một báo cáo đáng báo động của Tổ chức Polar Bears International vào năm 2025 đã chỉ ra rằng một số du thuyền vẫn xâm phạm khu vực sinh sản của gấu Bắc Cực hoặc bỏ mặc rác thải trên các bãi băng sau mỗi chuyến thám hiểm.
Trước tình hình đó, nhiều chuyên gia và tổ chức môi trường đang khẩn thiết kêu gọi các quốc gia có lãnh thổ tại Bắc Cực cần nhanh chóng thiết lập một khung pháp lý nghiêm ngặt và toàn diện cho du lịch vùng cực. Các biện pháp cấp thiết bao gồm việc cấp phép hạn chế cho các tour du lịch, kiểm soát chặt chẽ tuyến đường của tàu thuyền, giới hạn số lượng tàu hoạt động trong một khu vực nhất định và thu phí môi trường cao hơn để tái đầu tư vào công tác bảo tồn.
Du lịch Bắc Cực không chỉ là một cơn sốt thời thượng, mà còn là một phép thử lớn đối với khả năng cân bằng giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường. Nếu không được quản lý cẩn trọng và có trách nhiệm, ‘giấc mơ tuyết trắng’ đầy mê hoặc ấy có thể trở thành một thảm họa sinh thái không thể đảo ngược, cướp đi vẻ đẹp nguyên sơ của một trong những vùng đất cuối cùng còn sót lại trên Trái Đất.
