Bộ Nội vụ đang thực hiện công việc xây dựng dự thảo nghị định mới liên quan đến tổ chức và hoạt động của thôn, tổ dân phố. Nghị định này cũng sẽ bao gồm một số chế độ và chính sách dành cho những người hoạt động không chuyên trách. Thông tin này đã được Bộ Nội vụ cung cấp trong văn bản hướng dẫn giải quyết một số vấn đề phát sinh khi triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp tại tỉnh Đắk Lắk.
Trước đó, Sở Nội vụ tỉnh Đắk Lắk đã kiến nghị Bộ Nội vụ về hướng dẫn trình tự và thủ tục liên quan đến việc xây dựng đề án ghép cụm dân cư vào thôn hoặc tổ dân phố hiện có. Nguyên nhân là sau khi tiến hành sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã, một số thôn và khu phố không còn đủ số hộ dân theo quy định do điều chỉnh địa giới hành chính.
Luật Tổ chức chính quyền địa phương đã quy định rõ rằng việc thành lập, tổ chức lại, giải thể, đặt tên và đổi tên thôn thuộc thẩm quyền quyết định của Hội đồng Nhân dân (HĐND) cấp xã. Tuy nhiên, cho đến nay, Bộ Nội vụ vẫn chưa ban hành hoặc sửa đổi, bổ sung các thông tư hướng dẫn cụ thể về tổ chức và hoạt động của thôn và tổ dân phố phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp.
Về vấn đề này, Bộ Nội vụ đã có văn bản số 4168 nhằm hướng dẫn xác định loại hình tổ chức cộng đồng dân cư tại đơn vị hành chính cấp xã mới được thành lập. Việc này bao gồm hướng dẫn về việc chuyển đổi thôn thành tổ dân phố hoặc ngược lại và việc đổi tên thôn, tổ dân phố trong trường hợp trùng tên.
Đối với vấn đề bầu cử trưởng thôn và tổ trưởng tổ dân phố, hiện nay quy trình bầu cử được thực hiện dựa trên Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở và Nghị định số 59/2023/NĐ-CP của Chính phủ. Những quy định này vẫn có hiệu lực và phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp đang được triển khai.
Trước đó, vào tháng 6 năm 2023, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình đã ký Quyết định số 1581/QĐ-TTg, trong đó giao Bộ Nội vụ chủ trì, phối hợp với các bộ và ngành liên quan để xác định lộ trình và hướng dẫn việc sắp xếp, tổ chức lại thôn, tổ dân phố. Mục tiêu là xây dựng mô hình thôn, tổ dân phố tinh gọn, tăng cường tính tự quản, và phục vụ tốt hơn đời sống của cộng đồng dân cư.
