Quá trình chuyển đổi số trong khu vực công tại Việt Nam hiện đang đối mặt với nhiều thách thức và rào cản đáng kể. Theo nhận định của ông Nguyễn Hữu Thái Hòa, Phó Viện trưởng Viện Trí Việt IVM – VUSTA, Chủ tịch VDIC, Trung tâm Thông tin Truyền thông số Việt Nam của Hội Truyền Thông Số, việc chuyển đổi số chỉ thực sự hiệu quả khi không chỉ tập trung vào nhiệm vụ công nghệ mà còn gắn liền với cải cách thể chế, quản trị và đo lường hiệu quả sử dụng nguồn lực công.
Một trong những rào cản lớn nhất hiện nay là hạ tầng công nghệ tại các cơ quan Nhà nước còn rất lạc hậu, thiếu đồng bộ và khó tích hợp. Nhiều nơi vẫn sử dụng hệ thống lưu trữ dữ liệu rời rạc, không tương thích, gây cản trở việc kết nối, chia sẻ thông tin giữa các bộ, ngành, địa phương. Ông Hòa cũng chỉ ra rằng không có một kiến trúc công nghệ thống nhất, việc kết nối dữ liệu dân cư, thuế, y tế, tài chính… trở thành bài toán nan giải, dù các hệ thống đó đã được đầu tư lớn trong nhiều năm.
Tổng mức đầu tư cho các chương trình chuyển đổi số khu vực công bao gồm hạ tầng dữ liệu dân cư, căn cước công dân gắn chip, Cổng dịch vụ công quốc gia, nền tảng số ngành dọc… đã vượt hàng nghìn tỷ đồng. Tuy nhiên, thực tế cho thấy sự phân bổ ngân sách thiếu đồng đều giữa trung ương và địa phương, khiến các cấp cơ sở khó có khả năng triển khai đồng bộ. Ông Hòa cũng nhấn mạnh rằng chuyển đổi số khu vực công còn đối mặt với bài toán nhân lực công nghệ cao. Các chuyên gia giỏi về trí tuệ nhân tạo, an ninh mạng, phân tích dữ liệu thường lựa chọn khu vực tư nhân hoặc các công ty công nghệ lớn do chính sách lương thưởng vượt trội.
Trong khi đó, cán bộ, công chức tại nhiều cơ quan hành chính, đặc biệt ở tuyến huyện, xã thiếu kỹ năng số, thiếu cả động lực và tâm thế thích nghi với công nghệ mới. Một thách thức khác là nguy cơ tấn công mạng ngày càng lớn khi dữ liệu nhạy cảm như thông tin công dân, tài chính, y tế… được số hóa và lưu trữ tập trung, nhưng lại thiếu lớp bảo vệ pháp lý và công nghệ tương xứng. Hệ thống pháp luật về bảo mật dữ liệu, an toàn thông tin, lưu trữ số… vẫn chưa bắt kịp tốc độ phát triển của công nghệ, gây ra khoảng trống trong việc xử lý sự cố và đảm bảo niềm tin số cho người dân.
Để tháo gỡ những nút thắt hiện nay, ông Hòa nêu 4 đề xuất quan trọng. Thứ nhất, cần tăng ngân sách đầu tư hạ tầng số để nâng cấp và đồng bộ hóa hạ tầng công nghệ thông tin tại các cơ quan Nhà nước. Thứ hai, phát triển nguồn nhân lực số cho khu vực công thông qua các chương trình đào tạo và thu hút chuyên gia công nghệ cao. Thứ ba, khuyến khích doanh nghiệp công nghệ tham gia cung cấp giải pháp số cho khu vực công thông qua các cơ chế hỗ trợ và hợp tác công tư. Cuối cùng, xây dựng trung tâm giám sát an ninh mạng quốc gia và ban hành khung pháp lý chặt chẽ về bảo mật dữ liệu, quyền riêng tư và lưu trữ số để đảm bảo an toàn thông tin và niềm tin số cho người dân.
