Trong thời đại thông tin số hiện nay, việc phân biệt giữa thông tin thật và tin giả đang trở thành một thách thức ngày càng lớn đối với người dùng internet. Sự lan truyền nhanh chóng của tin giả trên không gian mạng không chỉ làm混乱 thông tin mà còn đặt ra những thách thức đáng kể cho việc xác định độ tin cậy của thông tin.
Các chuyên gia quốc tế trong lĩnh vực này đã đưa ra khuyến nghị rằng người dùng nên trang bị tư duy phản biện và đặt ra bốn câu hỏi cơ bản để đánh giá độ tin cậy của thông tin. Internet, với sự phát triển không ngừng, đã trở thành một kho kiến thức khổng lồ nhưng đồng thời cũng là môi trường lý tưởng cho sự lan truyền của tin giả và thông tin sai lệch. Nhiều người, bao gồm cả sinh viên và giảng viên, vẫn thường bị đánh lừa bởi những thông tin sai sự thật do không có đủ kỹ năng để đánh giá thông tin.
Giáo sư Sam Wineburg từ Đại học Stanford, Mỹ, đã chỉ ra rằng giới học thuật cũng thường mắc bẫy khi tiếp cận thông tin trực tuyến. Điều này cho thấy rằng không chỉ những người dùng thông thường mà cả các chuyên gia cũng có thể bị ảnh hưởng bởi tin giả. Trong khi đó, các chuyên gia kiểm chứng thông tin lại đạt kết quả tốt hơn nhờ áp dụng những nguyên tắc cụ thể và có phương pháp đánh giá thông tin một cách khoa học.
Các chuyên gia cho rằng tin giả thường đánh vào cảm xúc mạnh như giận dữ, lo sợ, hoặc củng cố niềm tin sẵn có của người đọc. Khi nội dung được chia sẻ từ nguồn quen thuộc hoặc xuất hiện nhiều lần, người dùng càng dễ tin tưởng mà không kiểm chứng. Điều này đã làm nổi bật tầm quan trọng của việc nâng cao khả năng nhận diện tin giả và thông tin sai lệch.
Để đạt được điều này, các chuyên gia khuyến nghị người đọc tự đặt ra bốn câu hỏi cơ bản khi tiếp cận một thông tin. Thứ nhất, nguồn tin đến từ đâu? Việc truy ngược nguồn và đánh giá mức độ tin cậy của nơi phát tán thông tin là bước đầu tiên quan trọng. Thứ hai, các nguồn tin đáng tin cậy khác nói gì về cùng một chủ đề? So sánh thông tin đang nghi vấn với các cơ quan báo chí lớn hoặc phát ngôn chính thức từ cá nhân hay tổ chức liên quan có thể giúp xác định độ tin cậy.
Thứ ba, người đọc cần nhận diện liệu mình có đang bị thiên kiến chi phối không. Việc nhận diện thiên kiến cá nhân là bước quan trọng để không mù quáng tin theo thông tin sai lệch. Cuối cùng, việc hiểu rõ ngữ cảnh của thông tin là rất quan trọng trước khi chia sẻ hay bình luận.
Chuyên gia Claire Wardle, đồng sáng lập tổ chức First Draft chuyên về kiểm chứng tin tức, cho rằng câu hỏi quan trọng nhất không phải là việc bản thân có tin vào thông tin đó hay không, mà là liệu việc chia sẻ nó có thể gây hại cho ai hay không. Phát biểu này đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cân nhắc hậu quả trước khi chia sẻ thông tin.
Hiện nay, nhiều tổ chức quốc tế đã phát triển các công cụ miễn phí giúp người dùng xác thực hình ảnh, video, giọng nói hoặc kiểm tra độ tin cậy của các tuyên bố. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất vẫn là giữ thói quen nghi ngờ tích cực và tư duy phản biện mỗi ngày. Sự kết hợp giữa công nghệ và kỹ năng đánh giá thông tin sẽ giúp người dùng internet trở nên thông thái hơn trong việc tiếp cận và chia sẻ thông tin.
