Châu Âu đang đối mặt với một trong những cuộc khủng hoảng nhân lực nghiêm trọng nhất trong nhiều thập kỷ, và Đức – nền kinh tế lớn nhất khu vực – đang ở tình trạng thiếu hụt lao động trầm trọng trong nhiều lĩnh vực quan trọng. Các ngành như chăm sóc sức khỏe, cơ khí, công nghệ kỹ thuật, và dịch vụ lưu trú đang gặp khó khăn trong việc tuyển dụng lao động có tay nghề. Trong bối cảnh này, Việt Nam đã nổi lên như một đối tác chiến lược hàng đầu của Đức trong các chương trình hợp tác đào tạo nghề.
Theo báo cáo của Cơ quan Lao động Liên bang Đức (BA), vào năm 2023, Đức thiếu khoảng 400.000 lao động có tay nghề mỗi năm. Ngành điều dưỡng, một trong những lĩnh vực quan trọng nhất, cần bổ sung trên 80.000 nhân sự. Sự già hóa dân số đang khiến lực lượng lao động bản địa ngày càng thu hẹp, và ước tính đến năm 2035, Đức sẽ thiếu hơn 7 triệu người trong độ tuổi lao động nếu không có giải pháp từ nguồn nhập cư. Tình hình này đã buộc chính phủ Đức phải chuyển hướng từ ‘thụ động tiếp nhận’ sang chủ động tìm kiếm và hợp tác quốc tế.
Trong bối cảnh đó, Việt Nam đã trở thành một đối tác đáng tin cậy và ưu tiên hàng đầu của Đức. Cơ cấu dân số trẻ của Việt Nam, với hơn 50% dân số dưới 35 tuổi và hàng trăm nghìn học sinh tốt nghiệp THPT mỗi năm, cung cấp một nguồn lực dồi dào để đào tạo nghề. Cộng đồng người Việt tại Đức cũng có lịch sử nhập cư tích cực, với hơn 200.000 người sinh sống và làm việc, được đánh giá là cộng đồng hòa nhập tốt, cần cù, và ít vi phạm pháp luật.
Từ năm 2015, Việt Nam và Đức đã ký kết nhiều thỏa thuận song phương về đào tạo nghề, nổi bật là Chương trình hợp tác về điều dưỡng và Luật Nhập cư lao động có tay nghề của Đức (2020) tạo điều kiện mở rộng hợp tác với các nước như Việt Nam. Chính phủ Đức đã chủ động ‘trải thảm đỏ’ cho lao động nước ngoài bằng cách đơn giản hóa các thủ tục visa, rút ngắn thời gian xét duyệt hồ sơ, đồng thời công nhận bằng cấp và kinh nghiệm làm việc quốc tế.
Các chương trình như Ausbildung (đào tạo kép) đang thu hút hàng nghìn học viên Việt Nam mỗi năm với lợi ích hấp dẫn như miễn học phí, thực tập hưởng lương 900-1.300 euro/tháng, cơ hội việc làm và định cư sau tốt nghiệp. Tuy nhiên, để nắm bắt cơ hội này, Việt Nam cần tăng cường chất lượng đào tạo tiếng Đức, thiết lập một hành lang pháp lý thông thoáng và minh bạch để đảm bảo chất lượng lộ trình du học cho người học.
Các đơn vị tư vấn du học nghề cần đáp ứng đầy đủ các điều kiện và thiết lập quy chuẩn đào tạo nghề quốc tế. Việt Nam đang đứng trước một cơ hội lịch sử để trở thành ‘cầu nối’ nhân lực chất lượng cao với Đức – nền kinh tế lớn thứ 3 thế giới. Tuy nhiên, cơ hội chỉ thành công khi cả hệ thống cùng vào cuộc, từ nhà nước, doanh nghiệp, đến từng học viên và gia đình, với sự chuẩn bị kỹ lưỡng, dài hạn, và bền vững.
Trước những thách thức và cơ hội đang mở ra, Việt Nam cần có sự chuẩn bị tốt để tận dụng tối đa lợi ích từ quá trình hợp tác đào tạo nghề với Đức. Chỉ khi có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên, Việt Nam mới có thể trở thành ‘đối tác vàng’ của Đức trong lĩnh vực đào tạo nghề, và góp phần giải quyết tình trạng thiếu hụt lao động tại Đức.
Cuối cùng, việc hợp tác đào tạo nghề giữa Việt Nam và Đức không chỉ mang lại lợi ích cho hai quốc gia mà còn đóng góp vào sự phát triển kinh tế – xã hội của cả khu vực. Đối với Việt Nam, việc đẩy mạnh hợp tác đào tạo nghề với Đức và các nước khác sẽ giúp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, giảm thiểu tình trạng thiếu hụt lao động, và tăng cường khả năng cạnh tranh của nền kinh tế.
Trong khi đó, Đức sẽ có thể giải quyết tình trạng thiếu hụt lao động có tay nghề, duy trì sự ổn định và phát triển của nền kinh tế. Mối quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và Đức trong lĩnh vực đào tạo nghề sẽ tiếp tục được củng cố và mở rộng, mang lại lợi ích thiết thực cho cả hai bên.
Thông qua các chương trình hợp tác đào tạo nghề, Việt Nam và Đức sẽ tiếp tục tăng cường quan hệ hợp tác kinh tế, chính trị và văn hóa, góp phần vào sự phát triển của cả hai quốc gia.
