Quan hệ thương mại giữa Ấn Độ và Mỹ đã trải qua một bước thụt lùi đáng kể sau khi các cuộc đàm phán song phương về một thỏa thuận thương mại tự do không thành công. Sự kiện này diễn ra trong bối cảnh Ấn Độ phải đối mặt với mức thuế 25% áp lên hàng hóa xuất khẩu sang Mỹ, cùng với các biện pháp trừng phạt chưa rõ ràng liên quan đến dầu mỏ từ Nga. Trong khi đó, Mỹ đã ký các thỏa thuận thương mại lớn hơn với Nhật Bản, Liên minh châu Âu (EU), và đề xuất các điều khoản tốt hơn cho Pakistan.
Các quan chức từ cả hai bên cho biết rằng sự sụp đổ của đàm phán xuất phát từ tính toán sai lầm về mặt chính trị, sự bỏ lỡ tín hiệu và cảm xúc tiêu cực. Sự kiện này khiến hai nền kinh tế lớn nhất và lớn thứ năm thế giới, với thương mại song phương trị giá hơn 190 tỷ USD, không thể đạt được thỏa thuận cuối cùng.
Ấn Độ tin rằng sau các chuyến thăm cấp cao song phương, họ đã nhượng bộ một cách đáng kể, bao gồm việc miễn thuế cho hàng công nghiệp (chiếm 40% xuất khẩu của Mỹ sang Ấn Độ), giảm dần thuế nhập khẩu đối với ô tô và rượu Mỹ theo hạn ngạch, và tăng nhập khẩu năng lượng và quốc phòng từ Mỹ. Tuy nhiên, một quan chức cho biết rằng hầu hết các khác biệt đã được giải quyết trong vòng đàm phán thứ năm, và họ tin rằng Mỹ sẽ chấp nhận việc Ấn Độ không mở cửa hoàn toàn cho nông sản và sữa Mỹ.
Nhưng Tổng thống Mỹ Donald Trump muốn nhiều hơn. Một quan chức của Nhà Trắng cho biết: “Chúng tôi chưa bao giờ đạt được thỏa thuận trọn vẹn mà mình kỳ vọng.” Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi từng đồng ý hướng tới thỏa thuận vào mùa thu năm 2025 và đặt mục tiêu tăng thương mại song phương lên 500 tỷ USD vào năm 2030. Ấn Độ cam kết mua 25 tỷ USD năng lượng Mỹ và tăng nhập khẩu quốc phòng.
Tuy nhiên, sau khi ông Trump úp mở về một thỏa thuận “lớn”, New Delhi trở nên quá tự tin và cứng rắn hơn, đặc biệt với nông nghiệp và sữa – các lĩnh vực nhạy cảm trong nước. Ấn Độ yêu cầu được giảm thuế trung bình 10% mà Mỹ áp từ tháng 4, và yêu cầu dỡ bỏ thuế thép, nhôm, ô tô. Sau khi Mỹ đạt thỏa thuận với Nhật Bản, EU, Ấn Độ hy vọng đạt mức 15% thuế mà không cần nhiều nhượng bộ.
Nhưng điều này không thể chấp nhận với Nhà Trắng, nơi ông Trump kỳ vọng một thỏa thuận “gây chú ý”, với mở cửa thị trường rộng hơn, đầu tư lớn và cam kết mua hàng quy mô lớn. Một quan chức Ấn Độ thừa nhận họ không sẵn sàng đưa ra đề nghị lớn như Hàn Quốc – nước đã đạt thỏa thuận phút chót nhờ đề nghị đầu tư 350 tỷ USD, tăng nhập năng lượng và nhượng bộ về nông sản.
Chuyên gia Mark Linscott, cựu Đại diện Thương mại Mỹ, cho rằng thiếu liên lạc trực tiếp giữa ông Trump và Tổng thống Ấn Độ Narendra Modi là yếu tố quyết định. Một quan chức Ấn Độ xác nhận ông Modi không gọi vì lo ngại cuộc trò chuyện một chiều với ông Trump có thể khiến ông rơi vào thế khó.
Ba quan chức khác cho rằng các phát ngôn của ông Trump về việc trung gian giữa Ấn – Pakistan làm gia tăng căng thẳng và khiến ông Modi không gọi điện vào phút cuối. Một quan chức cấp cao Ấn Độ cho rằng nước này đã đánh giá sai tình hình và thiếu hỗ trợ ngoại giao, đặc biệt sau khi Mỹ ký thỏa thuận tốt hơn với Việt Nam, Indonesia, Nhật Bản và EU.
Mới đây, ông Trump tuyên bố sẽ tăng mạnh thuế nhập khẩu từ Ấn Độ trong vòng 24 giờ, đồng thời cáo buộc Ấn Độ “tiếp tay cho chiến tranh” qua việc mua dầu Nga. Tuy nhiên, đàm phán vẫn đang tiếp tục. Một phái đoàn Mỹ sẽ đến Delhi cuối tháng này và cả hai bên vẫn tin rằng thỏa thuận có thể được cứu vãn. Ấn Độ đang xem xét lại khả năng nhượng bộ thêm trong lĩnh vực nông nghiệp và sữa. Về dầu Nga, Ấn Độ có thể điều chỉnh nếu Mỹ cung cấp giá cạnh tranh.
“Có lẽ sẽ cần liên lạc trực tiếp giữa Thủ tướng và Tổng thống” – Linscott nói. “Giờ cả hai bên đều đang thua – nhưng vẫn có khả năng đạt được một thỏa thuận đôi bên cùng có lợi”.
