Xe buýt là một trong những phương tiện vận tải hành khách công cộng hiện đại, đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết bài toán giao thông đô thị và thúc đẩy lối sống bền vững. Tuy nhiên, để phương tiện này thực sự trở thành lựa chọn văn minh, tiện ích cho người dân, không chỉ cần đầu tư vào hạ tầng hay kỹ thuật vận hành, mà còn cần xây dựng một môi trường văn hóa ứng xử lành mạnh, chuẩn mực trên từng chuyến xe.
Trong bức tranh đô thị hiện đại, xe buýt không chỉ là một phương tiện giao thông công cộng đơn thuần mà còn là nơi phản ánh ý thức, nếp sống và trình độ văn hóa của cộng đồng. Tại Thủ đô Hà Nội, những năm gần đây, chất lượng dịch vụ xe buýt đã được cải thiện đáng kể, không chỉ nhờ sự đổi mới về cơ sở vật chất, công nghệ vận hành, mà còn nhờ sự chuyển mình từ bên trong, bắt đầu từ thái độ phục vụ, chuẩn mực hành vi và văn hóa ứng xử của những người trực tiếp tham gia vận hành dịch vụ.
Từng tồn tại nhiều định kiến không tích cực, từ sự thờ ơ trong phục vụ đến hành vi ứng xử thiếu tôn trọng giữa người lái, nhân viên và hành khách… xe buýt Thủ đô từng là “nơi cần đến” nhưng ít ai xem là “nơi muốn đến”. Tuy nhiên, thực tế ấy đang dần thay đổi. Nhờ sự vào cuộc kiên quyết của các cơ quan quản lý cùng nỗ lực cải tiến của các doanh nghiệp vận tải, đặc biệt là Tổng Công ty Vận tải Hà Nội (Transerco), văn hóa xe buýt đang được tái thiết theo hướng nhân văn và hiện đại hơn.
Xe buýt là loại hình vận tải hành khách công cộng hiện đại, văn minh. Vì vậy, việc xây dựng môi trường văn hóa và ứng xử đúng mực trên xe buýt có ý nghĩa quan trọng, đòi hỏi sự chung tay của tất cả mọi người, từ đội ngũ phục vụ đến hành khách. Việc ban hành Bộ quy tắc ứng xử dành riêng cho lái xe, nhân viên phục vụ và hành khách là một bước đi mang tính nền tảng, không chỉ thiết lập những giới hạn hành vi cần tuân thủ, mà còn truyền đi thông điệp: Giao thông công cộng chỉ thực sự phát triển bền vững khi đi cùng với văn hóa.
Bộ quy tắc này góp phần khơi dậy tinh thần tôn trọng lẫn nhau, thái độ lịch thiệp, ý thức giữ gìn môi trường chung, từ đó biến mỗi chuyến xe buýt thành một không gian văn minh, thân thiện – nơi mọi người không chỉ cùng nhau di chuyển, mà còn cùng nhau gìn giữ những giá trị sống tử tế nơi phố phường đô thị. Anh Nguyễn Văn Hòa, hành khách đi xe buýt lâu năm, chia sẻ, bản thân từng chứng kiến một nữ hành khách ngồi một ghế nhưng lại để đồ chiếm chỗ bên cạnh để giữ chỗ cho bạn sắp lên xe. Khi có người muốn ngồi, chị ấy không đồng ý nên đã xảy ra to tiếng. Có những hành khách còn ăn xôi, bánh bao… trên xe, gây mùi khó chịu cho người khác. Những hành vi đó thực sự không đẹp.
Rất may, những năm gần đây, hiện tượng xấu xí như trên đã không còn tái diễn. Xe buýt ngày một sạch và văn minh hơn. Chị Đinh Thị Trà, sinh viên Trường Đại học Mở Hà Nội, chia sẻ rằng, trong những năm gần đây, chất lượng dịch vụ xe buýt Thủ đô đã có những thay đổi rõ rệt. Những cải tiến về phương tiện như xe điện hiện đại, hệ thống định vị, ứng dụng công nghệ thông minh… đã mang lại sự thuận tiện, an toàn cho người sử dụng. Tuy nhiên, điều khiến chị ấn tượng và cảm thấy gắn bó hơn chính là sự chuyển biến trong cách phục vụ, từ lời chào hỏi của nhân viên bán vé, thái độ điềm tĩnh, chuyên nghiệp của lái xe, đến sự hỗ trợ kịp thời từ tổng đài chăm sóc khách hàng.
Gần đây, mạng xã hội xuất hiện nhiều hình ảnh đẹp về các hành động tử tế trên xe buýt Hà Nội, từ trả lại đồ để quên, hỗ trợ người sức khỏe yếu lên xuống xe, đến việc kịp thời đưa nạn nhân tai nạn giao thông đi cấp cứu… Những việc làm tuy giản dị nhưng đầy nhân văn đã góp phần xây dựng hình ảnh giao thông công cộng Thủ đô văn minh, thân thiện.
Một trong những câu chuyện tiêu biểu là chia sẻ của anh Nguyễn Ngọc Lam – hành khách đi tuyến buýt số 62 (Bến xe Yên Nghĩa – Bến xe Thường Tín). Anh Lam cho biết: “Tôi lên xe tại ga La Khê và xuống ở Bệnh viện Bỏng Quốc gia Lê Hữu Trác. Vừa rời khỏi xe, tôi phát hiện mình để quên ba lô. Lập tức, tôi gọi tổng đài hỗ trợ. Sau khi xác minh, tôi được thông báo rằng nhân viên bán vé Trần Minh Đăng đã nhặt được và giữ lại chiếc ba lô, đồng thời sẽ chủ động liên hệ để trao trả. Quả thật, khi xe về đến bến và chuẩn bị cho lượt quay đầu, tôi đã được hẹn gặp và nhận lại đầy đủ ba lô cùng laptop bên trong”.
Hành động nhỏ nhưng đầy trách nhiệm của anh Trần Minh Đăng đã mang lại niềm vui và sự yên tâm cho hành khách, đồng thời góp phần tô đậm thêm hình ảnh đẹp của xe buýt Thủ đô trong lòng người dân. Theo Tổng Công ty Vận tải Hà Nội, trong 6 tháng đầu năm 2025, đơn vị đã vận hành 1.611.337 lượt xe buýt, phục vụ hơn 125 triệu lượt hành khách, tăng 6,5% so với cùng kỳ năm trước. Sản lượng hành khách sử dụng xe buýt của Tổng Công ty chiếm trên 56% toàn mạng lưới vận tải hành khách công cộng, khẳng định vai trò chủ lực trong hệ thống giao thông đô thị.
Đáng chú ý, sản lượng vé tháng tăng hơn 9% so với cùng kỳ năm 2024, cho thấy niềm tin của người dân vào dịch vụ ngày càng được củng cố. Bên cạnh việc duy trì tần suất và ổn định vận hành, công tác kiểm soát chất lượng dịch vụ tiếp tục được chú trọng, nâng cao cả về chiều rộng lẫn chiều sâu. Các hoạt động đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ cho đội ngũ lái xe và nhân viên phục vụ được triển khai đồng bộ, với tổng số 140 khóa đào tạo và 2.391 lượt học viên tham gia.
Nội dung đào tạo không chỉ tập trung vào kỹ năng chuyên môn, mà còn nhấn mạnh đến thái độ phục vụ, kỹ năng giao tiếp, xử lý tình huống nhằm nâng cao chuẩn mực ứng xử trên xe buýt. Tại Transerco, đội ngũ công nhân lái xe và nhân viên phục vụ thường xuyên được tập huấn, trau dồi và nâng cao thái độ phục vụ. Nhờ vậy, không ít tấm gương sáng giúp đỡ hành khách khi gặp khó khăn, thất lạc đồ… được phát hiện và nhân rộng, qua đó góp phần xây dựng hình ảnh xe buýt Thủ đô văn minh.
Trong cùng khoảng thời gian này, bộ phận chăm sóc khách hàng đã tiếp nhận 60.313 cuộc gọi và tin nhắn qua các kênh như Tổng đài 19001296, Zalo Official Account, fanpage trên mạng xã hội… Đặc biệt, số lượng thông tin khen ngợi từ phía hành khách tăng rõ rệt so với năm 2024, phản ánh sự chuyển biến tích cực trong chất lượng phục vụ và văn hóa giao tiếp của đội ngũ nhân viên.
Bên cạnh đó, nền tảng Tiktok cũng đang trở thành công cụ truyền thông hiệu quả, giúp lan tỏa những hình ảnh đẹp, hành động nhân văn và thông tin tích cực về hoạt động vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt, qua đó góp phần định hình hình ảnh phương tiện giao thông công cộng ngày càng gần gũi, văn minh với người dân Thủ đô.
Rõ ràng, cùng với sự phát triển về hạ tầng, kỹ thuật và quy mô vận hành, việc xây dựng văn hóa ứng xử trên xe buýt Thủ đô đang ngày càng trở thành yếu tố nền tảng, góp phần định hình chất lượng dịch vụ và hình ảnh phương tiện công cộng trong mắt người dân. Từng lời nói, hành động đẹp dù nhỏ bé của lái xe, nhân viên phục vụ hay hành khách đều có giá trị tích lũy, từng bước tạo nên môi trường giao thông công cộng văn minh, nhân văn.
Khi xe buýt không chỉ vận chuyển con người, mà còn chuyên chở niềm tin, sự tử tế và trách nhiệm công dân, thì đó chính là lúc phương tiện này thực sự trở thành một phần trong nếp sống đô thị hiện đại, bền vững và giàu bản sắc văn hóa của Hà Nội.
