Ô nhiễm nhựa đang trở thành một trong những mối đe dọa nghiêm trọng nhất đối với sức khỏe con người và môi trường trên toàn cầu. Theo một báo cáo mới được công bố trên tạp chí y khoa nổi tiếng The Lancet, sản lượng nhựa toàn cầu đã tăng hơn 200 lần kể từ năm 1950 và dự kiến sẽ tăng gần gấp 3 lần nữa, đạt hơn 1 tỷ tấn mỗi năm vào năm 2060. Sự gia tăng đáng kể này chủ yếu đến từ việc sản xuất các loại nhựa dùng một lần như chai đựng nước và hộp đựng đồ ăn nhanh.
Báo cáo chỉ ra rằng nhựa gây hại cho sức khỏe con người và môi trường ở mọi giai đoạn của vòng đời, từ khai thác nguyên liệu hóa thạch, sản xuất, sử dụng đến thải bỏ. Quá trình này không chỉ gây ô nhiễm không khí mà còn khiến con người tiếp xúc với các hóa chất độc hại và đưa vi nhựa vào cơ thể thông qua nước, thực phẩm và không khí. Các nghiên cứu đã phát hiện ra các hạt vi nhựa và nano nhựa trong máu, sữa mẹ, nhau thai, não, tinh dịch và tủy xương.
Giáo sư Philip Landrigan, Giám đốc Đài quan sát Toàn cầu về Ô nhiễm và Sức khỏe tại Đại học Boston (Mỹ) và là tác giả chính của báo cáo, cho biết những tác động của nhựa đến sức khỏe con người đang bị đánh giá thấp hơn nhiều so với các vấn đề như biến đổi khí hậu hay ô nhiễm không khí. Tuy nhiên, ngày càng có nhiều bằng chứng khoa học cho thấy mức độ nghiêm trọng của mối đe dọa này, đặc biệt là đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, những người dễ bị tổn thương nhất trước nguy cơ mắc dị tật bẩm sinh, ung thư thời thơ ấu, chậm phát triển phổi và rối loạn sinh sản.
Hiện nay, hơn 98% nhựa được sản xuất từ dầu mỏ, khí đốt và than đá, và quá trình sản xuất này tiêu tốn năng lượng lớn, phát thải khoảng 2 tỷ tấn CO₂ mỗi năm, nhiều hơn cả lượng phát thải của Nga. Ngoài ra, hơn một nửa lượng rác thải nhựa không được quản lý đang bị đốt ngoài trời, càng làm gia tăng tình trạng ô nhiễm không khí.
Mặc dù chưa có đánh giá đầy đủ về gánh nặng bệnh tật do nhựa gây ra, một nghiên cứu được trích dẫn cho thấy chỉ riêng 3 loại hóa chất nhựa phổ biến đã gây thiệt hại ước tính khoảng 1.500 tỷ USD mỗi năm tại 38 quốc gia. Có tới hơn 16.000 hóa chất được sử dụng trong sản phẩm nhựa và phần lớn chưa được công bố rõ ràng.
Bản đánh giá này được công bố trước vòng đàm phán cuối cùng về Hiệp ước toàn cầu về nhựa, với mục tiêu đưa ra các ràng buộc pháp lý nhằm kiểm soát cuộc khủng hoảng này. Giáo sư Philip Landrigan nhấn mạnh: ‘Chúng ta đã biết rất rõ về mức độ nghiêm trọng của ô nhiễm nhựa đối với sức khỏe và môi trường. Những tác động này đè nặng lên các nhóm dân cư dễ bị tổn thương, đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Chúng gây ra những thiệt hại kinh tế khổng lồ cho toàn xã hội. Chúng ta có trách nhiệm phải hành động để ứng phó’.
Giáo sư Landrigan cũng nhấn mạnh rằng điều cấp thiết là Hiệp ước toàn cầu về nhựa phải bao gồm các biện pháp bảo vệ sức khỏe con người và hành tinh. Báo cáo trên sẽ mở đầu cho chuỗi nghiên cứu thường xuyên nhằm cung cấp dữ liệu khoa học độc lập hỗ trợ các nhà hoạch định chính sách toàn cầu nhằm giải quyết ô nhiễm nhựa ở mọi cấp độ.
