Trong thời đại hiện nay, hình ảnh cơ thể săn chắc và vóc dáng thon gọn được tôn vinh rộng rãi trên mạng xã hội, khiến ranh giới giữa tập luyện vì sức khỏe và tập luyện đến kiệt sức ngày càng trở nên mờ nhạt. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã công bố trong báo cáo năm 2023 rằng hoạt động thể lực đều đặn có thể giảm 20-30% nguy cơ tử vong sớm, giảm 35% nguy cơ mắc bệnh tim mạch và 42% nguy cơ tiểu đường type 2.
Các nghiên cứu lâm sàng cũng chỉ ra rằng tập luyện đều đặn không chỉ giúp tăng cường hệ miễn dịch mà còn cải thiện tâm trạng nhờ tăng tiết endorphin – hormone hạnh phúc, đồng thời giảm nguy cơ trầm cảm và lo âu. Tại Việt Nam, Bộ Y tế khuyến cáo mỗi người trưởng thành nên vận động ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày/tuần với cường độ vừa phải.
Phong trào tập luyện thể thao tại Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ trong 5 năm qua, với sự xuất hiện của nhiều phòng gym, yoga, cũng như các giải chạy bộ và thể thao phong trào. Điều này đã giúp nhiều người thay đổi thói quen sống, từ lối sống tĩnh tại sang vận động tích cực, góp phần giảm tỷ lệ béo phì, tăng huyết áp, tiểu đường – những căn bệnh không lây nhiễm đang gia tăng nhanh chóng ở nước ta.
Tuy nhiên, mặt trái của việc tập luyện thể thao là một thực tế đáng báo động. Theo thống kê của Hiệp hội Tim mạch Việt Nam, số ca đột quỵ ở người trẻ (dưới 45 tuổi) đã tăng 15% trong giai đoạn 2020-2024, trong đó có không ít trường hợp liên quan đến hoạt động thể lực cường độ cao. Hội chứng tập luyện quá mức (Overtraining Syndrome – OTS) ảnh hưởng đến 60% vận động viên chuyên nghiệp và 35% người tập phong trào, theo nghiên cứu của Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch năm 2023.
Vụ việc đáng tiếc như sự ra đi đột ngột của trọng tài Trần Đình Thịnh và trợ lý trọng tài Dương Ngọc Tân, đều xảy ra trong các buổi kiểm tra thể lực, đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về việc tập luyện quá mức. Theo bác sĩ Phạm Văn Cường, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, vận động gắng sức không đúng phương pháp ở những người có yếu tố nguy cơ tiềm tàng có thể kích hoạt cơn tăng huyết áp, dẫn đến đột quỵ.
Để tập luyện mang lại sức khỏe, thay vì kiệt sức, y học thể thao nhấn mạnh ba nguyên tắc cốt lõi: phù hợp với thể trạng, kiên trì đều đặn, và kiểm tra sức khỏe định kỳ. Người tập cần thực hiện khám sức khỏe tổng quát trước khi tham gia bất kỳ chương trình tập luyện nào, đặc biệt là các bài kiểm tra thể lực cường độ cao.
Tập luyện thể dục thể thao là ‘chìa khóa vàng’ để nâng cao sức khỏe, nhưng chỉ khi được thực hiện đúng cách và khoa học. Mỗi người cần lắng nghe cơ thể mình, tuân thủ các nguyên tắc y học thể thao và ưu tiên kiểm tra sức khỏe định kỳ. Hãy tập luyện thông minh, khoa học và lắng nghe chính mình – đó mới là con đường bền vững để chinh phục sức khỏe đích thực!
