Tình trạng “bắt cóc online” nhắm vào học sinh, sinh viên đang ngày càng gia tăng và gây ra nhiều lo ngại trong dư luận. Những kẻ xấu đang lợi dụng sự phát triển của công nghệ để thực hiện các hành vi lừa đảo tinh vi, khiến nạn nhân tự cách ly và thực hiện các hành động theo yêu cầu của chúng mà không cần tiếp cận trực tiếp.
Thực tế gần đây cho thấy, thanh thiếu niên đang trở thành mục tiêu dễ dàng của tội phạm mạng. Các chuyên gia cho rằng, đây là hệ quả của việc thế giới ảo dần lấn át thế giới thực. Tiến sĩ Đặng Vũ Cảnh Linh, phó viện trưởng Viện Đào tạo, Bồi dưỡng cán bộ và Nghiên cứu khoa học, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, cho rằng: “Thế giới ảo đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của thanh thiếu niên. Tuy nhiên, nếu không có kỹ năng sống và kiến thức cần thiết, các em sẽ dễ dàng trở thành nạn nhân của tội phạm mạng.”
Thủ đoạn của tội phạm mạng là khai thác sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI) kết hợp với kịch bản được dàn dựng công phu. Chúng nhắm vào những nhóm dễ tổn thương như người cao tuổi, phụ nữ và đặc biệt là trẻ em. Các đối tượng thường tiếp cận trẻ vị thành niên một cách có hệ thống, đánh vào những “lỗ hổng” trong nhận thức, sự thiếu kinh nghiệm sống, hiểu biết hạn chế về pháp luật và tâm lý chưa ổn định.
Để bảo vệ thế hệ trẻ, vai trò của gia đình được đặt lên hàng đầu. Cha mẹ cần dành thời gian trò chuyện, lắng nghe và thấu hiểu suy nghĩ của con để định hướng, chia sẻ và trang bị kỹ năng và kiến thức sống cần thiết. Việc giáo dục pháp luật và kỹ năng sống cho thanh thiếu niên cần được đẩy mạnh từ cả gia đình và nhà trường.
Cần tạo ra nhiều sân chơi, hoạt động xã hội lành mạnh, môi trường giao tiếp thực tế giúp các em hình thành nhân cách, phát triển toàn diện và biết cách bảo vệ bản thân trong thế giới số đầy biến động. Về mặt pháp luật, cần tăng cường chế tài xử phạt mạnh mẽ hơn để đủ sức răn đe, đầu tư xây dựng hạ tầng công nghệ thông tin hiện đại, kiểm soát hiệu quả các luồng thông tin trên mạng.
Mỗi người cần tự bảo vệ mình trước tội phạm mạng bằng cách giữ sự tỉnh táo khi giao tiếp trên môi trường mạng, đặc biệt với người lạ. Cần thường xuyên cập nhật thông tin thời sự, chính trị, pháp luật để nâng cao nhận thức, tránh trở thành nạn nhân của các chiêu trò lừa đảo.
