Nhiều mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam, bao gồm thanh long, ớt và đậu bắp, hiện đang bị mắc kẹt tại các kho lạnh do không thể xuất khẩu sang Liên minh châu Âu (EU) vì vướng mắc về thủ tục cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm. Từ ngày 1-7-2025, theo Thông tư 12/2025/TT-BNNMT, trách nhiệm cấp phép này đã được chuyển từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường sang Sở An toàn thực phẩm các địa phương. Tuy nhiên, các Sở An toàn thực phẩm, trong đó có Sở An toàn thực phẩm TPHCM, cho biết chưa có đủ căn cứ pháp lý để cấp giấy chứng nhận này do sự không rõ ràng trong quy định pháp luật.
Tình trạng này đã gây ra sự tê liệt trong việc xuất khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp Việt Nam. Kể từ đầu tháng 7 đến nay, nhiều lô hàng như thanh long, ớt, đậu bắp đã bị mắc kẹt và không thể xuất khẩu sang EU do thiếu giấy chứng nhận an toàn thực phẩm. Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam đã báo cáo rằng có khoảng 250 tấn hàng gia vị trị giá 2,4 triệu USD đang chờ cấp phép. Tại tỉnh Bình Thuận, hàng trăm tấn thanh long xuất khẩu đang bị hư hỏng do thời gian lưu kho quá lâu.
Trước đây, trách nhiệm cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho sản phẩm có nguồn gốc thực vật xuất khẩu thuộc về Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Tuy nhiên, với quy định mới, trách nhiệm này đã được chuyển về cho địa phương quản lý. Tuy nhiên, cơ quan chức năng tại địa phương chưa sẵn sàng để thực hiện nhiệm vụ mới này.
Trong hội nghị tổ chức ngày 29-7 giữa Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) với các địa phương, vấn đề cấp phép vẫn chưa được giải quyết. Việc chậm cấp giấy chứng nhận không chỉ gây thiệt hại trực tiếp cho doanh nghiệp mà còn ảnh hưởng đến uy tín và thương hiệu của họ.
Câu chuyện này đặt ra yêu cầu về nguyên tắc “trong suốt về mặt kỹ thuật” trong quản lý nhà nước. Các cơ quan chức năng cần đảm bảo rằng việc thay đổi trong hệ thống quản lý không ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp. Phân định trách nhiệm và sửa chữa văn bản là việc nội bộ của các đơn vị được Chính phủ giao nhiệm vụ và không nên để việc này kéo dài gây hậu quả cho doanh nghiệp.
Để giải quyết vấn đề này, các cơ quan chức năng cần khẩn trương rà soát và hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật, đảm bảo sự thống nhất và rõ ràng trong quy định. Đồng thời, cần có các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp trong việc cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm, nhằm tránh thiệt hại và ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu.
Doanh nghiệp xuất khẩu cần lưu ý về việc tuân thủ các quy định về an toàn thực phẩm và chất lượng hàng hóa để tránh những rủi ro và thiệt hại không đáng có. Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, việc đảm bảo chất lượng và an toàn thực phẩm là yếu tố quan trọng để nâng cao uy tín và thương hiệu của hàng Việt Nam trên thị trường quốc tế.
