Nhằm giảm thiểu ô nhiễm không khí, hàng chục thành phố trên toàn thế giới đang tích cực triển khai các biện pháp hạn chế đối với phương tiện giao thông chạy bằng xăng dầu. Một trong những giải pháp được nhiều thành phố lựa chọn là thiết lập vùng phát thải thấp (Low Emission Zones – LEZ) hoặc vùng không phát thải (Zero-Emission Zones – ZEZ). LEZ tập trung vào việc siết chặt tiêu chuẩn khí thải cho các phương tiện giao thông, trong khi ZEZ là khu vực chỉ cho phép các phương tiện không phát thải như xe điện, xe đạp, và người đi bộ được di chuyển tự do.
Theo Viện Tài nguyên Thế giới (WRI), chính sách ZEZ không chỉ giúp giảm thiểu ô nhiễm không khí mà còn mang lại nhiều lợi ích kinh tế và môi trường. Nếu được thiết kế và triển khai một cách hợp lý, ZEZ có thể giúp giảm số lượng phương tiện giao thông trên đường, giảm tắc nghẽn giao thông và khuyến khích sự phát triển của thị trường xe điện. Tuy nhiên, việc triển khai ZEZ cũng đặt ra một số thách thức và mối quan ngại về tác động kinh tế – xã hội.
Một trong những thách thức chính khi triển khai ZEZ là việc đảm bảo không gây ra những tác động tiêu cực đến các công ty vận tải nhỏ và cư dân. Việc hạn chế phương tiện giao thông chạy bằng xăng dầu có thể dẫn đến tăng chi phí cho các doanh nghiệp và người dân, đặc biệt là những người có thu nhập thấp. Chính vì vậy, các thành phố cần có các biện pháp hỗ trợ và khuyến khích để giúp các doanh nghiệp và cư dân chuyển đổi sang các phương tiện không phát thải.
Hiện nay, đã có nhiều thành phố trên thế giới triển khai ZEZ, bao gồm Rotterdam, Amsterdam (Hà Lan), London, Oxford (Anh), Brussels (Bỉ), Santa Monica, Los Angeles (Mỹ), Oslo (Na Uy), và một số thành phố khác. Các thành phố này đã triển khai ZEZ với các cách làm và mô hình khác nhau, tùy thuộc vào điều kiện và mục tiêu cụ thể của từng thành phố.
Amsterdam (Hà Lan) là một trong những thành phố tiên phong trong việc triển khai ZEZ. Thành phố này dự kiến sẽ thiết lập ZEZ tại khu vực nội đô vào năm 2025, áp dụng cho tất cả các phương tiện giao thông, trừ ô tô con. Ngoài ra, chỉ các xe máy và xe tay ga không phát thải mới được phép hoạt động trong khu vực đô thị của thành phố.
Thâm Quyến (Trung Quốc) cũng là một trong những thành phố đầu tiên triển khai ZEZ. Thành phố này đã thiết lập 10 khu ZEZ vào năm 2018, với tổng diện tích 22 km2. Các khu ZEZ này được bố trí tại trung tâm các quận nội thành, nơi thường xuyên ghi nhận mức độ ô nhiễm không khí cao và ùn tắc giao thông.
Rotterdam (Hà Lan) cũng đã triển khai ZEZ với mục tiêu giảm thiểu ô nhiễm không khí và khuyến khích sự phát triển của thị trường xe điện. Thành phố này đã áp dụng giai đoạn chuyển tiếp kéo dài để giúp các doanh nghiệp và cư dân chuyển đổi sang các phương tiện không phát thải.
WRI khuyến nghị rằng, để triển khai ZEZ một cách hiệu quả, các thành phố cần đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang phương tiện không phát thải và giảm thiểu tắc nghẽn giao thông. Ngoài ra, các thành phố cũng cần có các biện pháp hỗ trợ và khuyến khích để giúp các doanh nghiệp và cư dân chuyển đổi sang các phương tiện không phát thải.
Trong bối cảnh hiện nay, việc triển khai ZEZ là một giải pháp quan trọng để giảm thiểu ô nhiễm không khí và khuyến khích sự phát triển của thị trường xe điện. Tuy nhiên, việc triển khai ZEZ cũng cần được thực hiện một cách hợp lý và có sự tham gia của các bên liên quan để đảm bảo rằng các chính sách này không gây ra những tác động tiêu cực đến các công ty vận tải nhỏ và cư dân.
Đối với các doanh nghiệp vận tải nhỏ, việc chuyển đổi sang phương tiện không phát thải có thể là một thách thức. Chính vì vậy, các thành phố cần có các biện pháp hỗ trợ và khuyến khích để giúp các doanh nghiệp này chuyển đổi. Một số biện pháp có thể được thực hiện bao gồm cung cấp trợ cấp mua xe điện, tư vấn chi phí, và hỗ trợ kỹ thuật.
Các thành phố cũng cần đảm bảo rằng việc triển khai ZEZ không gây ra những tác động tiêu cực đến cư dân, đặc biệt là những người có thu nhập thấp. Việc hạn chế phương tiện giao thông chạy bằng xăng dầu có thể dẫn đến tăng chi phí cho người dân, chính vì vậy, các thành phố cần có các biện pháp hỗ trợ và khuyến khích để giúp người dân chuyển đổi sang các phương tiện không phát thải.
Tóm lại, việc triển khai ZEZ là một giải pháp quan trọng để giảm thiểu ô nhiễm không khí và khuyến khích sự phát triển của thị trường xe điện. Tuy nhiên, việc triển khai ZEZ cũng cần được thực hiện một cách hợp lý và có sự tham gia của các bên liên quan để đảm bảo rằng các chính sách này không gây ra những tác động tiêu cực đến các công ty vận tải nhỏ và cư dân.
