Trung Quốc gần đây đã đẩy mạnh các hoạt động nghiên cứu và khảo sát tại Biển Đông và Hoàng Hải, gây ra nhiều mối quan ngại cho các quốc gia ven bờ. Đặc biệt, tại Biển Đông, Trung Quốc đã triển khai một nền tảng nghiên cứu nổi trên phao, có khả năng theo dõi các biến đổi của khí quyển và đại dương, ngay cả trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt. Giàn khoan này được neo cố định ở độ sâu 3.500m dưới mặt nước và được trang bị hệ thống năng lượng lai, kết hợp năng lượng mặt trời, gió, nhiệt và sóng.
Ở Hoàng Hải, Trung Quốc cũng đã triển khai các giàn khoan dầu ngoài khơi và lồng thép hình bát giác khổng lồ để nuôi cá biển sâu. Tuy nhiên, các nước láng giềng như Hàn Quốc bày tỏ lo ngại rằng những công trình này có thể được sử dụng cho mục đích quân sự. Hàn Quốc đã yêu cầu Trung Quốc di dời các công trình này, nhưng không nhận được phản hồi tích cực.
Một báo cáo gần đây của Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) tại Washington chỉ ra rằng các giàn khoan của Trung Quốc tại khu vực biện pháp tạm thời (PMZ) Hàn Quốc – Trung Quốc ở Hoàng Hải có khả năng thu thập dữ liệu có giá trị cho việc phát hiện và điều hướng dưới nước. Điều này làm dấy lên mối quan ngại về tiềm năng quân sự của các công trình này.
Song song với việc tăng cường các hoạt động nghiên cứu và khảo sát, Quân Giải phóng nhân dân Trung Quốc (PLA) đã tiến hành các cuộc tuần tra sẵn sàng chiến đấu ở Biển Đông, bao gồm cả khu vực bãi cạn Scarborough. Các hoạt động này của Trung Quốc đã gây ra nhiều lo ngại về nguy cơ thay đổi hiện trạng ở khu vực.
Trước những diễn biến này, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Marco Rubio đã triệu tập cuộc họp của các bộ trưởng ngoại giao Bộ tứ đối thoại an ninh (Quad), gồm Hoa Kỳ, Úc, Ấn Độ và Nhật Bản, tại Washington. Tuyên bố chung của Quad cam kết đảm bảo một khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và rộng mở, thúc đẩy sự thịnh vượng cho người dân các nước này và tất cả mọi người trong khu vực.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam cũng lên tiếng về vấn đề này, khẳng định rằng các hoạt động nghiên cứu, khảo sát của nước ngoài trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam mà không được phép của Việt Nam đều vi phạm quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam. Việt Nam luôn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đảm bảo hòa bình, ổn định và an ninh trong khu vực.
