Hoạt động của con người đang làm biến đổi Trái Đất một cách đáng kể, tạo ra những ‘mùa’ hoàn toàn mới mà trước đây chưa từng xuất hiện. Đồng thời, một số mùa truyền thống đang dần biến mất, gây ra những hậu quả sâu rộng cho hệ sinh thái cũng như văn hóa. Sự thay đổi của các mùa như chúng ta đã biết đang diễn ra do hoạt động của con người, và những mô hình thời tiết từng rất đáng tin cậy đang trở nên xa lạ.
Tiến sĩ Thomas EL Smith, giảng viên tại Khoa Địa lý & Môi trường, Trường Kinh tế & Khoa học Chính trị London, đã thực hiện nghiên cứu về các mùa mới đang xuất hiện. Theo ông, những mùa mới này hoàn toàn mới lạ và là kết quả trực tiếp từ các hoạt động của con người. Ví dụ điển hình là ‘mùa khói mù’ ở Đông Nam Á, khi bầu trời bị bao phủ bởi khói trong vài tuần do việc đốt thảm thực vật trên diện rộng. Một ví dụ khác là ‘mùa rác’ hàng năm ở Bali, Indonesia, khi các dòng thủy triều mang nhựa đến bờ biển.
Cùng với sự xuất hiện của các mùa mới, một số mùa đang biến mất hoàn toàn. Mùa sinh sản của chim biển ở miền bắc Anh là một ví dụ. Biến đổi khí hậu cũng đang khiến các mùa thể thao mùa đông truyền thống bị rút ngắn lại do tuyết trở nên khan hiếm hơn. Ngoài ra, các mùa lệch nhịp cũng đang xuất hiện, bao gồm mùa hè nóng hơn và mùa đông ôn hòa hơn ở vùng khí hậu ôn đới. Thời điểm của các sự kiện theo mùa quan trọng đang trở nên khó dự đoán hơn.
Các chuyên gia đã đặt ra thuật ngữ ‘mùa loạn nhịp’ để chỉ các nhịp điệu bất thường trong tự nhiên. Hoạt động của con người đang định hình lại nhịp điệu của tự nhiên, ảnh hưởng đến nguồn cung cấp nước và thực phẩm. Các cộng đồng dọc theo các nhánh sông Mekong đã dựa vào dòng chảy theo mùa của các con sông để đánh bắt cá và canh tác. Tuy nhiên, các đập thượng nguồn đã phá vỡ các chu kỳ này. Biến đổi khí hậu đã làm thay đổi lượng mưa và khiến mùa khô dài hơn và mùa mưa ngắn hơn nhưng dữ dội hơn.
Cách chúng ta phản ứng với các mô hình thời tiết thay đổi có thể làm xấu đi hoặc cải thiện điều kiện môi trường. Nhận thức cộng đồng về ‘mùa khói mù’ đã dẫn đến việc dự báo tốt hơn và thiết lập các sáng kiến y tế công cộng. Tuy nhiên, nếu xã hội chỉ sử dụng các biện pháp khắc phục thích ứng, thì tình trạng khói mù có thể trở nên tồi tệ hơn. Do đó, việc hiểu và hành động phù hợp với những thay đổi trong các mùa không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn góp phần duy trì sự cân bằng của hệ sinh thái.
Nhìn chung, sự thay đổi trong các mùa đang là một thách thức lớn đối với môi trường và cuộc sống của con người. Điều quan trọng là chúng ta phải nhận thức được những thay đổi này và tìm ra các giải pháp để giảm thiểu tác động tiêu cực của chúng.
